ONDERZOEK Perspectief? Zeker! Het kweken van nieuwe aardappelrassen is ooit begonnen door liefhebbers en geïnteresseerde boeren en tuinders. Alleen in Nederland zijn zij tot op de dag van vandaag gebleven. Het systeem van kleine (hobby)kwekers is uniek en succesvol gebleken. Wat is de drijfveer van de (hobby)kweker? Een simpele motivatie heb ik nog nooit gehoord. Het is altijd een combinatie van veel verschillende elementen. Misschien zit het wel in zijn genen. Ook de grondlegger van het systematische kweken in ons land, Geert Veenhuizen in 1888, was een geïnteresseerde liefhebber. Een halve eeuw lang bleef het kweekwerk uitsluitend iets van de kleine kwekers. Daarna begon de opmars van de bedrijven. In de jaren 30 van de vorige eeuw was er veel support vanuit het IVP door prof. Broekema en vanuit de toen opgerichte NAK en vooral haar eerste voorzitter dr. Oortwijn Botjes. Dit leidde tot de oprichting van de Commissie ter bevordering van het kweken en het Onderzoek van nieuwe Aardappelrassen (COA). Misschien is juist het advies en de begeleiding de basis geweest voor het voortbestaan van de kleine kwekers. Veelal waren zij vrijwel ondeskundig wat betreft de genetica, maar juist zeer deskundig in de praktijk van de aardappelteelt. Die combinatie leverde resultaten op samen met de handelsbedrijven in een eveneens unieke samenwerking. Zolang ik zelf als kweker actief ben, vanaf 1973, klinkt zeer regelmatig de vraag of er nog wel ruimte blijft voor de kleine kweker om met zijn werk door te gaan. Maar nu, bijna een halve eeuw later is het aantal kleine kwekers al jaren vrij stabiel. Ook al spreekt men over vergrijzing, toch zijn er steeds weer nieuwe kleine kwekers. Met de opkomst van de biotechnologie werd de vraag nog nadrukkelijker gesteld. Nadat bleek dat deze nieuwe technieken niet zo snel de klassieke veredeling zouden verdringen, zwakte de vraag weer af. Maar de technologische ontwikkelingen gaan in een hoog tempo en de vraag of er voor de kleine kweker perspectief is wordt opnieuw gehoord. Rassen met resistentiegenen tegen Phytophthora zijn in principe beschikbaar en liggen kant-en-klaar op de plank te wachten op toelating. Wat is er dan nog te doen voor kleine kwekers? Een feit blijft dat de hiervoor benodigde investeringen gemakkelijker op te brengen zijn voor de grotere bedrijven. Anderzijds rijst dan de vraag of de kosten van rasontwikkeling met het huidige concept en de handelsmarges nog zijn terug te verdienen. We staan op een belangrijk kruispunt, met behulp van de nieuwe technologie kunnen we ook selecteren op genotype. Ook de vernieuwde belangstelling voor de aardappel uit echt zaad, met hybride rassen, versterkt de vraag over het voortbestaan van de kleine kweker. Een prachtig onderwerp voor een brede discussie, gezien de vele facetten die hieraan zitten. Innovatie is de basis voor de positie van Nederland op het gebied van de aardappel en de aardappelveredeling. In de loop van tientallen jaren bracht het onderzoek steeds weer hoopvolle verwachtingen voor de veredeling, steeds opnieuw bleek dat het niet tot radicale veranderingen leidde. Veelal waren de nieuwe ontwikkelingen na verloop van tijd een uitstekend hulpmiddel dat ingepast werd in de bestaande werkwijze. De aardappel is vegetatief, tetraploïd en heeft een grote interactie met het milieu. Dat maakt, samen met de vele eigenschappen die van belang zijn, de veredeling zeer complex. De oude, beproefde en succesvolle methode, selecteren op fenotype (dat wat we zien) zal beslist noodzakelijk blijven. Hierin ligt de kracht van de kleine kweker, zijn praktische aanpak en door het grote aantal kwekers de vele ‘kwekersogen’ met elk een eigen doelstelling. Perspectief? Zeker! Vooral omdat er geen gat mag vallen in de aanvoer van nieuwe rassen en het verleden heeft aangetoond dat de kleine kweker daar een flinke rol in kan spelen. Juist omdat elk nieuw ras zijn waarde in de praktijk moet bewijzen is de grote kennis van de kleine kweker bij de selectie van belang. ● Jan van Loon Aardappelkweker Aardappelwereld magazine • Kweekspecial 2016 5 Pagina 4

Pagina 6

Scoor meer met een online shop in uw relatiemagazines. Velen gingen u voor en publiceerden onderwijs catalogi online.

Dossier Kweekspecial 2016 Lees publicatie 4Home