ONDERZOEK “Toegang tot kennis is voor een vrije kweker steeds lastiger” Hans van den Oord uit Wieringerwerf kweekt al aardappelen sinds 1984. “Eigenlijk is het me een beetje in de schoenen geschoven.” Hij is destijds op verzoek van Hettema begonnen met stamselectie in het NoordHollandse. In een gaaskas van de NAK in Slootdorp ging hij ooit voor het eerst aan de slag. Daar kwam wel eens iemand van het kweekbedrijf kijken, en die zei: “Als je dat kunt, dan kun je ook wel aardappelen gaan kweken.” Hij voelde daar in eerste instantie niets voor, maar heeft toch wat 2-jarig materiaal in de grond gestopt. “En toen vond ik het eigenlijk best leuk.” Jacob Eising, kweker van Hettema keek vanaf het begin met hem mee. Op advies van hem is hij toen zelf ook gaan kruisen. In de eerste jaren bleef de omvang van het kweekwerk nog beperkt, vijfhonderd of zeshonderd kloontjes. “Dat was al heel veel, vond ik.” Van den Oord runde destijds ook nog een stamselectiebedrijf met maar liefst tien rassen. “Dat was een heel goede, maar ook tijdrovende business.” Nadat zijn zoon in het bedrijf kwam, kon Van den Oord het kweekwerk meer aandacht geven. Hij was vanaf aanvang als vrije kweker aangesloten bij het handelshuis Hettema. Dat was een echt familiebedrijf, wat je deed, deed je samen. Toen Hettema samen met ZPC fuseerde veranderde de sfeer. “Het familiegevoel verdween en je werd als kweker meer een buitenstaander.” In 2005 heeft Van den Oord zijn contract bij HZPC opgezegd en is als vrije kweker verder gegaan. Hij maakt al lange tijd eigen kruisingen. Ieder jaar produceert hij veertig tot vijftig geslaagde kruisingen op dertig moederplanten. In het volgende jaar zaait hij de zaden die uit tien tot twaalf verschillende kruisingen komen. Dan verspeent hij ook tweeduizend plantjes in de schuurkas in potjes van 10 bij 10 centimeter. Aan het eind van dit jaar oogst hij hieruit 1.500 bruikbare kloontjes. Sinds 2015 is daar materiaal van BioImpuls bij gekomen: uit achthonderd zaden van vier verschillende kruisingen zijn 720 plantjes verspeend en aan het eind van het jaar vierhonderd kloontjes geoogst. Van den Oord selecteert in deze fase zijn materiaal op tal: planten die geen knolletjes maken en planten die te veel knolletjes maken gaan er uit. Het liefst heeft hij planten met minimaal twee en maximaal vier ongeveer even grote knolletjes. Deze 1.500 eerstejaars klonen plant hij buiten uit, drie planten per meter rug. Na dit eerste veldjaar blijft 10 tot 15 procent over. Van de tweehonderd tweedejaarsklonen worden zes knollen per zaailing uitgeplant, drie voor de groene rooi en drie voor de rijpe rooi. Van de groene rooit hij alles, alleen de viruszieke planten gaan er uit. De selectie komt pas bij de rijpe rooi; van de tweehonderd klonen blijven er dan nog dertig tot veertig over (15 à 20 procent). Per kloon gaan de knollen in een zakje bij elkaar, met een kaartje eraan en een kaartje erin. De zakjes gaan in bakken bij elkaar, met kaartjes op de buitenkant. “Zo houd je overzicht.” Hans van den Oord let als kweker vooral op alle AM-resistenties, opbrengst en phytophthoragevoeligheid. Van alle markten thuis Van de derdejaarsklonen plant Van den Oord twintig knollen voor de groene rooi en vier voor de rijpe rooi. Hij heeft ook een proefveld in Oost-Duitsland liggen, gaat daar zelf planten en oogsten. De oogst van de derdejaarsklonen vertrekt naar de handelshuizen. “Meestal komen die langs en zoeken uit wat ze willen hebben.” Maar Van den Oord zelf heeft ook een goed beeld van wat bij het ene handelshuis past en wat bij het andere. Van den Oord kweekt voor alle markten, zowel tafelaardappelen als voor de verwerking. Hij let vooral op alle AM-resistenties, opbrengst en phytophthoragevoeligheid. “Dat heb ik altijd al gedaan, vanaf mijn eerste kruisingen heb ik geniteurs gezocht die een hoge phytophthoraresistentie meebrengen.” De laatste jaren komt ook chitwoodi eveneens meer op de voorgrond te staan. En dan merk je: “Als je er iets in stopt, moet er ook weer iets uit. Helaas raak je vaak de goede dingen kwijt. Meestal leg je toe op de smaak, en komt de grauwverkleuring terug.” 20 Aardappelwereld magazine • Kweekspecial 2016 Pagina 19

Pagina 21

Scoor meer met een web winkel in uw verenigingsbladen. Velen gingen u voor en publiceerden uitgaves online.

Dossier Kweekspecial 2016 Lees publicatie 4Home